De meeste boeren die ik ken staan het liefst met hun voeten op het land. Dat past ook een beetje bij de instelling van boeren: gewoon met beide benen op de grond blijven en verder geen poeha. Maar er zijn uitzonderingen op die regel. Op een van de waddeneilanden ontmoette ik een boer die in het bezit was van een vliegbrevet en omdat hij op een mooie dag in januari ‘tot grote hoogten was gestegen’ diende hij zich te verantwoorden ten overstaan van de Kantonrechter.
Het luchtruim
Het luchtruim boven Nederland is verdeeld in een aantal verschillende lagen. In de onderste laag is het toegestaan om in bepaalde tijdvakken te vliegen met een zogenaamd motorzweefvliegtuig, zonder dat daarvoor (vooraf) toestemming van de autoriteiten is gevraagd en verleend. In sommige andere lagen kan ook worden gevlogen, maar daarvoor is die toestemming wel noodzakelijk en dien je van tevoren een vliegplan in te dienen.
In het ‘rapport incident’, dat was opgesteld door een van de verkeersleiders van Dutchmill, werd aangeven dat Van Laake zich zonder toestemming en zonder vliegplan had begeven in een luchtruim met een klasse B en dat hij dus hoger dan 9500 voet had gevlogen.
Transponder
Van Laake was een bevlogen vlieger. Hij wist veel van vliegtuigen, maar hij wist ook veel van de indelingen van het luchtruim en daarom werd ik overdonderd met informatie waaruit afgeleid kon worden dat op basis van de door de luchtverkeersleiding geproduceerde stukken, nooit en te nimmer kon worden vastgesteld dat Van Laake degene was geweest die te hoog had gevlogen. En dat had er mee te maken dat vrijwel ieder sportvliegtuigje is uitgerust met een transponder. Dat is een apparaatje dat de vlieghoogte meet en die hoogte, samen met een code, uitzendt zodat de hoogte kan worden gelezen door radarapparatuur. Andere vliegtuigen kunnen dan op hun apparatuur precies zien welke vliegtuigen er in de buurt zijn en op welke hoogte die vliegen. Ook de radarapparatuur van de luchtverkeersleiding kan deze signalen lezen.
Gek genoeg zijn bijna alle sportvliegtuigjes uitgerust met een transponder die staat ingesteld op de standaardcode 7000. Zo ook het vliegtuig van Van Laake. En op het moment dat Van Laake zijn vlucht maakte, bevonden zich nog ten minste twaalf vliegtuigjes in het luchtruim die allemaal uitzonden met de code 7000.
Geen identificatie
Maar er was meer: de luchtverkeersleiding had niet de moeite genomen om het vliegtuig dat te hoog had gevlogen te identificeren. Dat kan bijvoorbeeld door de gezagvoerder van het vliegtuig te verplichten om op de identknop te laten drukken. Als die knop wordt ingedrukt zal de radarplot oplichten, en weet de luchtverkeersleiding welk vliegtuig te hoog heeft gevlogen. Een andere manier zou zijn om de gezagvoerder te vragen een bocht naar links te laten draaien, zodat de identiteit op die manier kon worden vastgesteld.
Onderzoek
Ik vroeg Van Laake of hoogtemeters in vliegtuigen op de één of ander manier worden geijkt? Dat bleek niet het geval te zijn, maar Van Laake snapte onmiddellijk de bedoeling van mijn vraag. Kort daarna kwam hij met een rapport van het Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium, dat een onderzoek had gedaan naar een botsing tussen een ultra licht vliegtuig en een F-16. Uit dat onderzoek bleek dat de transponder van de straaljager een onzekerheidsmarge had van 83 voet op een hoogte van 1044 voet, wat een afwijking is van ongeveer 8%.
Zitting
Genoeg munitie dus om het in deze zaak erg lastig te maken voor het Openbaar Ministerie. Voor het OM was het zo klaar als een klontje. Van Laake had te hoog gevlogen en daarvoor was voldoende overtuigend bewijs verzameld. Er werd een boete geëist van EURO 2250,--, waarvan EUR 750,-- voorwaardelijk.
Namens Van Laake heb ik de Kantonrechter overspoeld met technische informatie, onderzoeksgegevens en met alles wat Van Laake mij had verteld over het transpondersysteem van de vliegtuigjes. Het was zoveel dat zelfs de Kantonrechter de bomen door het bos niet meer zag. Zij wilde alles nog eens op haar gemak nalezen en daar nam ze veertien dagen de tijd voor.
Twee weken later kon de champagnekurk van de fles: vrijspraak op alle onderdelen. En Van Laake? Die heeft zijn raadsman beloofd dat hij nooit meer in verboden luchtruim zal vliegen.
- Wouter Bustin